داستان سیدحسن نصرالله-9| فاجعه بزرگ «عین الرمانة»

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری تسنیم طی سلسله‌یادداشت‌هایی به بازخوانی فراز و نشیب زندگی رهبران مقاومت اسلامی لبنان می‌پردازد. در همین راستا بازخوانی حیات سیدحسن نصرالله رهبر شهید و اسطوره‌ای حزب‌الله لبنان و نقش وی در بالندگی محور مقاومت با عنوان «زندگی و زمانه سیدحسن نصرالله» در قالب مجموعه مقالاتی منتشر خواهد شد و اکنون قسمت نهم آن تقدیم حضور مخاطبین می‌شود.

از قسمت چهارم، به فصل دوم زندگی سید حسن نصرالله، یعنی «جنگ داخلی لبنان» وارد شدیم و به ریشه‎های شکل‎گیری این جنگ پرداختیم. در قسمت ششم، به «نخستین عملیات نظامی ایالات متحده در منطقه غرب آسیا» پرداختیم؛ عملیاتی که تنها دو سال پیش از تولد سید حسن نصرالله انجام شد و تا ۱۷ سال بعد جامعه لبنان از تبعات آن رنج می‎برد و نهایتاً کار را به جنگ داخلی کشاند! بازیگر اصلی این رویداد، لجاجت «کمیل شمعون» رئیس جمهور وقت لبنان بود. اما این واقعه، یک بازیگر بسیار مهم داشت؛ بازیگری که رسماً مزدور رژیم صهیونیستی بود: «پی‎یر الجمیل».

ما از این قسمت به بحث «شروع جنگ داخلی لبنان» می‎پردازیم؛ جنگی که بیش از ۱۵۰ هزار کشته و صدها هزار زخمی را به دنبال داشت و نزدیک به ۱۵ سال به طول انجامید. بزرگ‎ترین زخمی این جنگ، کشور لبنان بود که دچار چنان جراحت‎هایی شد که التیام آن زمان زیادی برد.

جنگ داخلی لبنان را باید نقطه عطف زمانه «سیدحسن نصرالله» دانست که مسیر زندگی وی را تغییر داد. اولاً «حزب‎الله لبنان» و شمایل فعلی «مقاومت اسلامی لبنان» نتیجه مستقیم – و به تعبیری: فرزند – جنگ داخلی لبنان است؛ ثانیاً شخص سیدحسن نصرالله نیز زندگی‎اش در اثر این جنگ داخلی کاملاً دگرگون شد. در اثر این جنگ، خانواده‎اش از بیروت به جنوب بازگشتند و نهایتاً سیدحسن راهی عراق شد تا با شهید «سیدعباس موسوی» آشنا شود و در مسیر جهاد و مقاومت قرار گیرد.

«سمیر جعجع» در حال اهدای مدال به شبه‎نظامیان فالانژیست در کوران جنگ داخلی لبنان

فاجعه عین الرمانة را باید نقطه آغاز جنگ داخلی لبنان خواند.

نقطه آغاز جنگ داخلی لبنان را باید «فاجعه عین الرمانة» دانست که در این قسمت به تشریح آن می‎پردازیم. بازیگر اصلی این فاجعه، حزب کتائب و رهبر وقت آن «پی‎یر الجمیل» هستند که در قسمت هفتم و هشتم این سلسله‎یادداشت به تفصیل در مورد آن‎ها صحبت کردیم. در این دو قسمت نشان دادیم که او چگونه مزدوری صهیونیست‎ها را در دستور کار قرار داد و با کشتار مسلمانان و دریافت کمک از اسرائیل، توانست جایگاه خود را در معادلات سیاسی لبنان ارتقا بخشد.

ماجرای مشکوک ترور پی‎یر الجمیل؛ دستاویزی برای کشتار فلسطینی‎ها

در قسمت پیشین، توضیح دادیم که در روز ۱۳ آوریل ۱۹۷۵ (۲۴ فروردین ۱۳۵۴)، ادعا شد که پی‌یر الجمیل رهبر حزب کتائب ترور شده است! ماجرا از این قرار بود که او در حال خروج از کلیسایی در روستای «عین الرمانة» بود که تیر هوایی شلیک شد و او با حمایت محافظینش به سرعت سوار ماشین شد. بعد از این تیراندازی (هوایی) نیروهای کتائب اقدام به تیراندازی متقابل می‎کنند. بنا بر ادعای منابع نزدیک به حزب کتائب، عامل این ترور، فردی به نام «منتصر احمد ناصر» است که از نیروهای «جبهه التحریر العربیه» بود که شاخه فلسطینی حزب بعث عراق به حساب می‎آمد. جالب است که در این زمینه سندی وجود ندارد و منابع کتائب ادعا می‎کنند ضارب در زد و خورد مصدوم شد؛ اما خود را به «بیمارستان قدس» رساند و در آن‎جا توسط گروه‎های فلسطینی به مکانی امن انتقال یافت. هم‎چنین این منابع ادعا می‎کنند در اثر این تیراندازی، «جوزف ابوعاصی» یکی از محافظین پی‎یر الجمیل مجروح شد که با ادامه دعاوی آن‎ها ناهمخوان است که در ادامه توضیح می‎دهیم.

طبق روایت «جوزف ابوخلیل» سردبیر وقت نشریه داخلی کتائب (نشریه العهد) و دبیرکل سابق حزب، شبه‎نظامیان کتائب از قبل پست‎های ایست و بازرسی در روستای عین الرمانة و اطراف آن ایجاد کرده بودند تا امنیت مراسم کلیسا را تأمین کنند. اما «منتصر احمد ناصر» با خودروی فولکس‎واگن با سرعت جلو آمده و به اخطارهای ایست و بازرسی توجهی نکرده و خود را به نزدیکی کلیسا رسانده و سپس اقدام به شلیک کرده است. در ادامه و در شلیک‎های متقابل، نیروهای کتائب مصدوم می‎شنود؛ اما این فرد موفق می‌شود از صحنه بگریزد و خود را به بیمارستان برساند و فردای آن روز هم به مکانی امن منتقل می‎شود!

جوزف ابوخلیل، سردییر وقت نشریه داخلی کتائب (نشریه العهد) و دبیرکل سابق حزب کتائب
روایت رسمی حزب کتائب از فاجعه عین الرمانة را نقل می‎کند.

این روایت – که روایت رسمی حزب کتائب است – به چند دلیل مخدوش به نظر می‎رسد. اولاً از نظر زمانی تنظیم لحظه خروج پی‎یر الجمیل با حرکت خودرو از خارج روستا به سمت کلیسا، اشراف اطلاعاتی بالایی می‎طلبد و نیروهای کتائب در این مورد کم‎ترین توضیحی نمی‎دهند! ثانیاً بعید به نظر می‎رسد کسی که با سرعت از پست‎های ایست و بازرسی عبور کرده، بتواند همزمان با رانندگی شلیک کند و بعد شلیک وی به قدری دقیق باشد که یکی از محافظین پی‎یر الجمیل مجروح شود. ثالثاً مشخص نیست چرا مسلحین کتائب می‎توانند راننده خودرو را مجروح کنند؛ اما نمی‎توانند – علیرغم بستن جاده و دایر کردن پست‎های ایست و بازرسی – خودرو را متوقف کنند؟! رابعاً چگونه در همان اثنا توانستند راننده را شناسایی و حتی رد وی را بعد از فرار بزنند و مدعی شوند او خود را به بیمارستان قدس رسانده است؟!

گزارش‎های تحقیقی منابع بی‎طرف در سال‎های بعد نیز نشان می‎داد روایت حزب کتائب از فاجعه عین الرمانة تحریف شده است و آن‎ها «طبق نقشه قبلی» مرتکب این جنایت بزرگ شدند.

در هر صورت، بعد از ماجرای شلیک هوایی، اهالی روستای عین الرمانة از خانه‎های خود خارج می‌شوند و درگیری و اعتراض محلی رخ می‎دهد. در همین اثنا، دست کم دو نفر از عناصر کتائب کشته می‎شوند. در روایت حامیان کتائب گفته می‎شود در حالی که روستا شاهد اعتراض و اضطراب بود، یک خودروی قرمزرنگ فیات حامل پرچم‎های فلسطینی از جاده اصلی عبور می‎کرد و آن‎ها به هشدارهای مسلحین حزب برای بستن جاده توجهی نکردند و همین موضوع باعث تیراندازی متقابل شد. اما منابع مخالف، از اساس این ماجرا را تکذیب کرده و می‎گویند اصلا هیچ خودروی فلسطینی از این جاده عبور نکرد؛ بلکه اهالی عین الرمانة به خیابان ریختند و درگیری میان آن‎ها و مسلحین حزب کتائب رخ داد که باعث شد تا دو نیروی کتائب و دو نیروی محلی (مسیحی) کشته و حداقل ۷ نفر مجروح شوند.

جالب است که یکی از شبه‎نظامیان کتائب که در این درگیری دوم کشته شد، «جوزف ابوعاصی» است. طبق روایت حزب کتائب، درگیری دوم به فاصله ۴۰ دقیقه بعد از درگیری اول رخ داده بود. مشخص نیست اگر در زمان خروج پی‎یر الجمیل، محافظ وی (جوزف ابوعاصی) مجروح شده، چرا طی این ۴۰ دقیقه به بیمارستان یا حداقل به یک مکان امن (فرضا خانه‎ای در همان روستا) منتقل نشد تا در درگیری بعدی در صحنه نباشد و کشته نشود؟! همین قرینه نشان می‎دهد در ماجرای اول، هیچ‎یک از محافظین پی‎یر الجمیل هدف قرار نگرفته بودند و کل ماجرای ترور، مشکوک به نظر می‎رسد.

کاریکاتور معروف «ناجی علی» از جنایت عین الرمانة
پی‎یر الجمیل در این کاریکاتور خطاب به «حنظله» می‎گوید: «این ماجرا، صرفا ماجرای عین الرمانة نیست؛ بلکه اصل ماجرا این است که باید قلب و وجدان خود را زیر پا بیندازی و فراموش کنی!»

کشتار بزرگ «مجاهدین (فدائیان) فلسطینی» و آغاز جنگ داخلی لبنان

کشته شدن دو شبه‎نظامی وابسته به حزب کتائب، دستاویز خوبی بود تا نیروهای این حزب، عملیات مسلحانه خود علیه فلسطینی‎ها را در لبنان کلید بزنند. چند ساعت بعد، یک اتوبوس حامل آوارگان فلسطینی از جاده اصلی روستا عبور می‎کند و هدف تیربار مسلحین حزب کتائب قرار می‎گیرد که باعث می‎شود ۲۷ فلسطینی کشته شوند.

اتوبوسی که در فاجعه عین الرمانة هدف حمله فالانژیست‎ها قرار گرفت.
در لهجه محلی، به اتوبوس «البوسطة» می‎گویند. این «البوسطة» یکی از نمادهای اصلی جنگ داخلی لبنان است.

در واقع ماجرا از این قرار بود که در همان روز، در اردوگاه آوارگان فلسطینی «صبرا» در محله «شتیلاء» واقع در شرق بیروت، مراسم گرامیداشت «عملیات الخالصة» (شهرک کریات شمونه) برگزار شد. به همین مناسبت، سازمان آزادیبخش فلسطین اتوبوس‎هایی را تعبیه کرده بود تا ساکنان دیگر اردوگاه‎های آوارگان نیز بتوانند در این مراسم شرکت کنند. این اتوبوس نیز آوارگان ساکن اردوگاه «تل الزعتر» را از مراسم شتیلا به تل‌الزعتر بازمی‎گرداند و در طول مسیر، باید از روستای عین الرمانة عبور می‎کرد.

حال برای این اتوبوس چه اتفاقی افتاد؟ این اتوبوس دارای ۳۰ سرنشین بود و آن‎ها با پرچم فلسطین، سرودی برای مبارزه با اسرائیل و حمایت از عملیات‎های «فدایی» را همخوانی می‎کردند. در این حین، اتوبوس طبق مسیر قبلی از روستای عین الرمانة عبور می‎کند و کسی هم به راننده اخطار نمی‎دهد که در این روستا درگیری رخ داده و وضعیت نابسامان است! به گفته «مصطفی حسین» راننده لبنانی اتوبوس – که علیرغم جراحت، به طرز معجزه‎آسایی از ماجرا گریخت – نیروهای کتائب رسماً کمین کرده بودند و در ظاهر، همه چیز عادی به نظر می‎رسید و راننده با خیال راحت در حال طی مسیر بود.

«سعید نعیم الأسمر» از اعضای ارشد حزب کتائب رسما اعتراف کرد که «تصفیه کامل» (پاکسازی) اتوبوس و فاجعه عین الرمانة طبق دستور تشکیلاتی از سوی حزب کتائب صورت گرفت.

اما ناگهان شبه‎نظامیان فالانژ حزب کتائب، از تمام جهات این اتوبوس را زیر آتش رگبار قرار می‎دهند؛ به طوری که به جز راننده و دو نفر از سرنشینان، همگی کشته شدند. جالب است که آن‎ها به متوقف کردن اتوبوس بسنده نمی‎کنند؛ بلکه سرنشینانی که قصد فرار از صحنه داشتند نیز توسط فالانژیست‎ها اسیر و کشته می‎شوند! علاوه بر آن تعدادی از مسلحین فالانژیست، بعد از رگبار سوار اتوبوس می‎شوند تا هر کسی از سرنشینان که نیمه‎جان باقی مانده را به قتل برساند! در این وضعیت، تنها راننده و دو نفری که «زیر اتوبوس» قایم شده بودند، از این ماجرا جان سالم بدر بردند!

مصطفی حسین، راننده اتوبوس و بازمانده فاجعه عین الرمانة

ماجرای جان سالم بدر بردن راننده هم جالب است. «مصطفی حسین» نقل می‎کند که بعد از تیربار، در حالی که دو گلوله به بازو و پهلوی وی اصابت کرده بود، درب روغن موتور از داخل کابین اتوبوس را باز کرده و زیر اتوبوس پناه می‎گیرد. زمانی که آمبولانس‎ها می‎رسند، نیروی امدادگر به او می‎گوید خودش را به حالت مرده بزند تا بتواند بدون دردسر او را سوار آمبولانس کند و از مهلکه بگریزد. با این حال، وقوع تیراندازی باعث تحرک ناخودآگاه وی می‎شود و فالانژیست‎ها متوجه می‎شوند یک نفر در آمبولانس زنده است؛ لذا این بار آمبولانس را زیر آتش قرار می‎دهند! اما آمبولانس می‎تواند با سرعت از مهلکه بگریزد. واضح است که این کار، شراره‎های خشم مسلمانان و هم‎چنین قوم‎گرایان عرب (حامی فلسطین) را شعله‎ور می‎ساخت.

نمونه‎ای از روزنامه‎های فردای فاجعه عین الرمانة
بعد از فاجعه عین الرمانة، رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین از سران کشورهای عربی خواست به این مسأله ورود کنند.
پی‎یر الجمیل – ابتدا – مدعی شد ارتش اسرائیل به این جنایت دست زده است؛ در حالی که بعدها مشخص شد مسلحین تابع حزب وی مرتکب این اقدام شده‎اند.

به این ترتیب، عصر همان روز، نمایندگان جمع وسیعی از احزاب سیاسی متشکل شده در قالب «جنبش ملی لبنان» (الحرکة الوطنیة اللبنانیة) در خانه «محسن دلول» نایب رئیس حزب «سوسیالیست پیشرو» (به رهبری «کمال جنبلاط») گرد هم آمدند و خواستار انحلال حزب کتائب، برکناری وزرای آن‎ها در کابینه و تسلیم عاملین این جنایت به دولت لبنان شدند. گفته می‎شد مصوبات جلسه خانه دلول با حمایت طیف «شهابی‎ها» به ویژه «رشید کرامی» (نخست‎وزیر بعدی)، «صبری حماده» (رئیس پیشین پارلمان)، «فؤاد بطرس» و «جمیل لحود» همراه بود.

نمونه‎ای از روزنامه‎های فردای فاجعه عین الرمانة
احزاب سیاسی لبنان خواستار انحلال حزب کتائب شدند. نیروهای امنیتی برای بازداشت جانیان، به سمت روستای عین الرمانة حرکت کردند که با مقاومت فالانژها، لبنان وارد دوره جنگ داخلی شد. رهبری سازمان آزادیبخش فلسطین، صراحتاً «حزب کتائب» را مسئول فاجعه دانست.

دقیقاً از همین جا بود که شراره‎های جنگ داخلی در لبنان زبانه کشید. عصر همان روز، نیروهای امنیتی دولتی برای بازداشت عاملین این جنایت به روستای عین الرمانة مراجعه می‎کنند؛ اما شبه‎نظامیان کتائب اجازه ورود نمی‎دهند و آرایش نظامی می‎گیرند. همان شب نخستین درگیری‎ها رخ می‎دهد و کار به شلیک خمپاره می‎کشد! در قسمت‎های آینده در مورد جنگ داخلی لبنان بیش‎تر خواهیم نوشت.

جمع‎بندی

حال این پرسش مطرح می‎شود که چرا حزب کتائب برای ارتکاب این عملیات برنامه‎ریزی کرده بود؟ در پاسخ باید گفت کتائب از قبل می‎خواست لبنان را وارد جنگ داخلی کند و در این زمینه بسیار جدی بود. به عبارت دقیق‎تر، رژیم صهیونیستی از حزب کتائب خواسته بود تا لبنان را به ورطه جنگ داخلی بکشاند!

در قسمت آینده پیرامون هدف اسرائیل از کشاندن لبنان به جنگ داخلی بیش‎تر صحبت خواهیم کرد. هم‎چنین در قسمت‎های آینده به تفصیل در مورد نقش ایالات متحده در کشاندن لبنان به جنگ داخلی سخن خواهیم گفت.

گفتنی است در آن زمان اساسا «مقاومت اسلامی لبنان» – در شمایل کنونی – وجود خارجی نداشت. هسته‎های اولیه مقاومت اسلامی لبنان در میان شیعیان هم صرفاً در جنوب کشور دایر شده بود و هیچ نقشی در معادلات اصلی و شروع جنگ داخلی لبنان نداشت. اما همین جنگ داخلی، نهایتاً شیعیان را به سمت تأسیس حزب‎الله و پرچمداری مقاومت اصیل منطقه سوق داد.

انتهای پیام/