به گزارش خبرنگار مهر، «پلاسما» یکی از اجزای حیاتی در صنعت دارویی کشور به شمار می‌آید و به عنوان یکی از محصولات با ارزبری بالا شناخته می‌شود.
در حال حاضر، ارزبری محصولات پلاسما و انسولین به حدود ۲۰۰ میلیون دلار می‌رسد و این موضوع چالش‌های جدی را برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است. در پاسخ به این چالش، معاونت علمی، صندوق نوآوری و شکوفایی و سازمان برنامه و بودجه در همکاری با یکدیگر تصمیم به کاهش این ارزبری گرفته‌اند، به طوری که با حمایت ۲ هزار میلیاردی صندوق نوآوری و شکوفایی، هدف‌گذاری شده است که در سه سال آینده، ۹۰ درصد از این ارزبری کاهش یابد.
بر اساس آماری که مسئولان ارائه داده اند، برای پلاسما حدود ۵۰ میلیون دلار صرف واردات می‌شود که با وجود این حجم هزینه واردات، باز هم شاهد کمبود این محصول در بازار هستیم و در همین راستا اقدامات خوبی برای جلوگیری از ارزبری و بومی سازی این محصول استراتژیک رقم خورده است، به گونه‌ای که به گفته مصطفی قانعی دبیر ستاد زیست فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی در حال حاضر دو پالایشگاه پلاسمای تولیدی در ایران فعال هستند و محصولات آنها در بازار داخل کشور عرضه می‌شود.
سهم بازار این پالایشگاه‌ها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد نیاز کشور است و پیش‌بینی می‌شود که تا پایان برنامه هفتم، این سهم به ۷۰ درصد برسد.
قانعی در نشست خبری روز گذشته خود این را هم اعلام کرده است که ظرفیت فعلی پالایشگاه‌های موجود که توسط شرکت‌های دانش بنیان راه اندازی شده اند، ۱۰۰ هزار لیتر پلاسما است که با کمک صندوق نوآوری شکوفایی به ۳۰۰ هزار لیتر خواهد رسید.
یک پالایشگاه دیگر نیز در نظر آباد در حال راه‌اندازی است که ظرفیت آن از ۱۰۰ هزار لیتر به حدود ۳۰۰ هزار لیتر افزایش خواهد یافت. تا پایان برنامه هفتم توسعه میزان تولید پلاسما به ۶۰۰ هزار لیتر خواهد رسید، اما کشور برای تأمین کمبودهای موجود در کشور باید به ظرفیت پالایش یک و نیم میلیون لیتر پلاسما دست یابد. در همین راستا معاونت علمی در حال بررسی چندین پروژه است تا بتواند کمبود باقی مانده را با اجرای آن پروژه‌ها تأمین کند.
در این راستا نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در بومی‌سازی فناوری پلاسما بسیار حائز اهمیت است. این شرکت‌ها با استفاده از دانش و فناوری‌های روز دنیا، موفق به تولید تجهیزات و داروهای مشتق از پلاسما در داخل کشور شده‌اند.
ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات لازم برای جمع‌آوری و پردازش پلاسما، از جمله سانتریفیوژها، دستگاه‌های جداسازی و تصفیه پلاسما و همچنین، تولید داروهای حیاتی مانند آلبومین، فاکتورهای انعقادی و ایمونوگلوبولین‌ها، نتیجه تلاش‌های محققان و متخصصان ایرانی است که به پیشرفت و خودکفایی در این حوزه کمک می‌کنند.
یکی از پالایشگاه‌ها فعال پلاسمایی در کشور با ظرفیت تولید ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار لیتر پلاسما، متعلق به شرکت دانش بنیان پلاسما مدوک زیست است که هم اکنون بخشی از نیاز کشور به فرآورده‌های مشتق از پلاسما را تأمین می‌کند.
بردیا فرزام فر مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در گفتگو با خبرنگار مهر، به تشریح دستاوردها و برنامه‌های این شرکت در حوزه تولید داروهای حیاتی مشتق از پلاسما پرداخت و گفت: شرکت ما در سال ۱۳۹۳ تأسیس اما از سال ۱۳۹۶ به طور تخصصی وارد حوزه فرآوری پلاسما شد و در سال ۱۳۹۹ با حضور رئیس جمهور وقت به بهره برداری رسید.
پروانه‌های تولید محصولات ما نیز در سال ۱۴۰۰ صادر شد و از آن زمان تاکنون در بازار دارویی کشور حضور داریم. این شرکت به عنوان پیشگام تولید داروهای مشتق از پلاسما در ایران، نقش کلیدی در خودکفایی دارویی و کاهش وابستگی به واردات ایفا می‌کند.
تنها تولیدکننده فرآورده‌های پلاسمایی در کشور هستیم
فرزام فر با تأکید بر جایگاه ویژه این شرکت در صنعت دارویی کشور گفت: این شرکت صاحب اولین کارخانه تصفیه پلاسما در خاورمیانه است و این شرکت با هدف تولید محصولات مشتق از پلاسما در صنعت بیوتکنولوژی تأسیس شده است.
در حقیقت ما اولین و تنها تولیدکننده فرآورده‌های مشتق از پلاسما در ایران هستیم و در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۰۰ هزار لیتر پلاسما فرآوری کردیم که حدود ۲۵ درصد از نیاز کشور را پوشش می‌دهد.
ظرفیت تولید ۳۰۰ هزار لیتر پلاسما
این مدیر دانش بنیان افزود: یکی از شرکای ما شرکت دیگری راه اندازی کرده که در سال ۱۴۰۳ به مرحله تولید آزمایشی رسیده است. ظرفیت اسمی این شرکت در نهایت به ۳۰۰ هزار لیتر می‌رسد، در حالی که ظرفیت شرکت ما ۳۵۰ هزار لیتر است. این شرکت تاکنون موفق به فرآوری ۷ تا ۱۰ هزار پلاسما شده و اواخر ۱۴۰۳ اولین داروی مشتق از پلاسما را وارد بازار کرده است. اگر هر دو شرکت به حداکثر ظرفیت خود برسند، می‌توانیم کل نیاز داخلی کشور به پلاسمای فرآوری شده را تأمین کنیم.
تولید داروهای حیاتی با ارزش اقتصادی بالا
وی به دو محصول اصلی شرکت پلاسما مدوک زیست اشاره کرد و گفت: آلبومین و IVIG (ایمونوگلوبولین تزریقی) حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد ارزش اقتصادی محصولات پلاسمایی را تشکیل می‌دهند.
این داروها برای بیماران مبتلا به نقص ایمنی، سرطان، سوختگی و سایر شرایط بحرانی حیاتی هستند. آلبومین و ایمنوگلوبین (IVIG) تولید شده توسط این شرکت از پلاسمای خون استخراج می‌شوند. فراورده‌های مشتق از پلاسما داروهای بسیار استراتژیک و حیاتی در ساختار سلامت محسوب شده و هرساله میلیون‌ها یورو از سرمایه کشور صرف واردات این محصول از کشورهای صنعتی می‌شود.
این فعال فناور در ادامه توضیح داد: ایمونوگلوبین یا IVIG به عنوان یک درمان جایگزین پروتئین پلاسما (IgG) در بیماران دچار کمبود یا نقص ایمنی که دچار کاهش یا از دست دادن قابلیت تولید آنتی بادی هستند، تجویز می‌شود. در این قبیل بیماران دچار کمبود ایمنی، ایمونوگلوبین به جهت حفظ و نگهداری سطح آنتی بادی به میزان کافی، به منظور جلوگیری از عفونت‌ها و تأمین یک ایمنی غیرفعال توصیه می‌شود.
تولید سالانه ۲۵۰ هزار داروی IVIG؛ کشور به ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار دز نیاز دارد
فرزام فر به آمار تولید این داروها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر سالانه حدود ۲۵۰ هزار عدد IVIG (نقص ایمنی) و ۲۲۰ تا ۲۴۰ هزار ویال آلبومین (داروی جایگزین خون و یا تأمین حجم خون در شرایط بحرانی) تولید می‌کنیم. نیاز کشور به IVIG حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار دُز ۵ گرمی در سال است که با تولید فعلی، بخشی از آن تأمین می‌شود و در شرایط کمبود به این میزان دارو نیاز داریم ولی ممکن است به فراخور شرایط نیاز کشور افزایش یابد.
هر ۱۰۰ هزار لیتر پلاسمای تولید داخل، ۲۵ میلیون یورو صرفه جویی
مدیرعامل پلاسما مدوک زیست با اشاره به نقش تولید داخلی در کاهش وابستگی گفت: به ازای هر ۱۰۰ هزار لیتر پلاسمای فرآوری شده، حدود ۲۵ میلیون یورو صرفه جویی ارزی اتفاق می‌افتد. به دلیل کمبود این داروها در کشور، فعلاً اجازه صادرات نداریم، اما در آینده احتمالاً برای موارد خاص مجوزهایی صادر شود. نیاز کشور به این دارو بالا است.
وی بر ضرورت توسعه این صنعت تأکید کرد و گفت: با حمایت بیشتر، می‌توانیم نه تنها نیاز داخلی را به طور کامل پوشش دهیم، بلکه به صادرات این داروهای استراتژیک نیز فکر کنیم.
تولید داروهایی که فرد را از مرگ نجات می‌دهد
این مدیر دانش بنیان با بیان اینکه این شرکت تنها تولیدکننده داروهای حیاتی آلبومین و ایمونوگلوبولین تزریقی (IVIG) در کشور است، اظهار داشت: این داروها برای بیماران خاص از جمله مبتلایان به نقص ایمنی اولیه، سرطان‌ها، سوختگی‌های شدید و سایر بیماری‌های تهدیدکننده زندگی کاملاً ضروری و جان‌بخش هستند. برخلاف بسیاری از داروها که نقش درمانی دارند، این داروها مستقیماً جان بیماران را نجات می‌دهند. یعنی اگر این داروها تزریق نشود، فرد فوت می‌شود. بنابراین راه دیگری به جز استخراج از پلاسما برای تولید این داروها وجود ندارد به همین علت است که اهدا پلاسما بسیار اهمیت دارد.
برخلاف بسیاری از داروها که نقش درمانی دارند، این داروها مستقیماً جان بیماران را نجات می‌دهند یعنی اگر این داروها تزریق نشود، فرد فوت می‌شود هشدار نسبت به تبلیغات علیه اهدای پلاسما و پلاسما فروشی
فرزام فر، نسبت به تبلیغات سو علیه اهدای پلاسما در کشور هشدار داد و تأکید کرد: این اقدامات نادرست می‌تواند حیات هزاران بیمار وابسته به داروهای مشتق از پلاسما را به خطر بیندازد.
مدیر عامل این شرکت دانش بنیان با اشاره به چالش‌های پیش‌روی این صنعت استراتژیک، تصریح کرد: متأسفانه اخیراً شاهد گسترش تبلیغات سو و نادرستی علیه اهدای پلاسما در کشور هستیم. اینطور القا می‌شود که پلاسما فروشی خلاف است در حالی که این طور نیست، پلاسما فروشی اصلاً شبیه کلیه فروشی نیست و پلاسمای اهدایی پس از چند روز به طور طبیعی توسط بدن جایگزین می‌شود.
ضربه به صنعت پلاسما با شعارهای غیرواقعی و پوپولیستی
وی با رد شبهات مطرح شده درباره اهدای پلاسما، افزود: این تبلیغات سو هیچ پایه علمی ندارد و به نظر می‌رسد بیشتر منشأ خارجی دارد. رقبای خارج از کشور که نمی‌خواهند ایران در این حوزه به خودکفایی برسد، احتمالاً در ایجاد این جو ناسالم نقش دارند. در حال حاضر شاهد هستیم که با شعارهای غیر واقعی و پوپولیستی دارند به صنعت پلاسما ضربه وارد می‌کنند.
این مدیرعامل دانش بنیان در پایان از مردم خواست تا تحت تأثیر تبلیغات سو قرار نگیرند و گفت: اهدای پلاسما نه تنها خطری برای سلامتی ندارد، بلکه اقدامی انسان‌دوستانه است که می‌تواند جان بسیاری از هموطنان ما را نجات دهد.