بررسی تفاوت‌های موسیقی پاپ در ایران و کشورهای غربی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امید جلیلى متولد آبان ۱۳۷۳ در شهر اهواز است. او اصالتی بختیاری دارد و آهنگساز و ترانه سرا و خواننده موسیقی پاپ و پاپ سنتی ایرانی است. در کارنامه این هنرمند جوان که هم‌اکنون ساکنِ اتریش است، سابقه همکارى با خوانندگانی چون: على لهراسبى، رضا یزدانى، مجتبى کبیرى، علی عبدالمالکی، سامان جلیلی، رضا صادقی و حمید عسکری دیده می‌شود.

امید جلیلی که در حال حاضر در اروپا مشغول تحصیل در رشته آهنگسازی است در یادداشتی به بررسی تفاوت‌های موسیقی پاپ در ایران و در غرب پرداخته است. در ادامه متن این یادداشت را می‌خوانید:

موسیقی پاپ، این سبک محبوب و پرشنونده، در کشورهای مختلف جهان اشکال گوناگونی به خود گرفته است. در میان این تفاوت‌ها، مقایسه‌ی موسیقی پاپ در ایران و کشورهای غربی به‌خصوص ایالات متحده و بریتانیا، تصویری روشن از تاثیرات تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بر تولید و مصرف موسیقی ارائه می‌دهد.

تولد و تحول: نگاهی به تاریخچه پاپ

در کشورهای غربی، موسیقی پاپ از دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی، با ریشه‌هایی در راک اند رول، جاز و بلوز شکل گرفت و خیلی زود جای خود را در فرهنگ عمومی باز کرد. اما در ایران، گرچه موسیقی پاپ در دهه ۱۹۶۰ میلادی رشد چشم‌گیری داشت و در دهه ۵۰ خورشیدی بسیار محبوب شد، اما پس از انقلاب با محدودیت‌هایی روبه‌رو شد.

فرهنگ و اجتماع؛ از آزادی بیان تا سانسور محتوا

در جوامع غربی، موسیقی پاپ بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ عامه است. هنرمندان در آثار خود آزادانه درباره عشق، روابط، سیاست، مسائل اجتماعی و گاه موضوعات جنجالی می‌خوانند.
اما در ایران، محدودیت‌های فرهنگی و عرفی و قانونی وجود دارند. برای سالیان زیادی خوانندگان و ترانه‌سرایان موسیقی پاپ برای بیان دیدگاه‌هایشان از زبان استعاره و سمبل استفاده می‌کردند. امروزه اما فضا برای موسیقی پاپ بازتر از گذشته است و هنرمندان این عرصه از آزادی عمل بیشتری برخوردارند.

سبک و ساختار؛ تنوع غربی در برابر خلاقیت ایرانی

موسیقی پاپ غربی اغلب با ساختارهای پیچیده‌تر، تجهیزات پیشرفته، و تنوع ژانرها شناخته می‌شود. در ایران نیز، هنرمندان با ترکیب ابزارهای سنتی ایرانی با فرم‌های مدرن، نوعی سبک پاپ منحصربه‌فرد خلق کرده‌اند که هویتی مستقل دارد.

پخش موسیقی؛ از اسپاتیفای تا ماهواره

در غرب، هنرمندان از رسانه‌های پرقدرت، تلویزیون، پلتفرم‌های دیجیتال مانند یوتیوب و اسپاتیفای بهره می‌برند. در مقابل، هنرمندان ایرانی برای پخش آثار خود عمدتاً به شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان، سایت‌ها و رسانه‌های رسمی و البته غیررسمی وابسته‌اند.

مقایسه با چهره‌های شاخص

در تحلیل تفاوت‌ها، مقایسه‌ی هنرمندان پاپ ایرانی و غربی نیز نکات جالبی به همراه دارد:

پاپ غربی:

مایکل جکسون با نوآوری در صدا و تصویر، آثاری مانند “Thriller” و “Black or White” را ماندگار کرد.
مدونا با استفاده از نمادهای فرهنگی و اجتماعی، مرزهای موسیقی پاپ را جابه‌جا کرد.
تیلور سوئیفت با ترانه‌های شخصی و داستان‌محور، مخاطب گسترده‌ای را به خود جذب کرد.

پاپ ایرانی:

محسن چاووشی به‌عنوان چهره‌ی پیشگام پاپ ایرانی، با صدای منحصر به‌ فرد و حضور در تیتراژ ها و سریال‌های ماندگار، توانسته آثار ماندگاری خلق کند. او بسیاری از آثار خود را با بهره بردن از اشعار ادبیات کلاسیک خلق کرده است.
محسن یگانه که به «رکوردار و آمار پخش» شهرت دارد، موسیقی عاشقانه  را با صدای خاص خود درآمیخت.
محمد اصفهانی، صدایی ماندگار برای بیان عاشقانه‌های سریال و تیتراژ و موسیقی‌های با محتوا.

نتیجه‌گیری

تفاوت موسیقی پاپ در ایران و کشورهای غربی نه‌فقط در محتوا و ساختار، بلکه در ذات شکل‌گیری آن نهفته است. ترانه نقش کلیدی در موسیقی پاپ دارد. متاسفانه امروزه ترانه سرایانِ خوب کم شده‌اند و بی محتوایی کلام و مارکتی شدنِ موسیقی مشکلات بزرگی را شکل داده است.

در غرب با امکانات و فناوری‌های نوین، موسیقی پاپ به صنعتی قدرتمند تبدیل شده است. در ایران هم موسیقی پاپ پیشرفت‌های ظاهری بسیاری داشته است، اما کیفیت و محتوای این موسیقی در ایران چندان چنگی به دل نمی‌زند.

با همه تفاوت‌ها، آنچه در هر دو فضا مشترک است، نقش پررنگ موسیقی پاپ در بیان احساسات جمعی، فرهنگ عمومی و آرمان‌های اجتماعی یک ملت است.

انتهای پیام/