فهیمه نظری: «آیا مصدق همچنان یک قهرمان ملی است؟» موضوع نشستی بود که شنبه ۲۷ مرداد ۱۴۰۳، در محل خبرگزاری خبرآنلاین برگزار شد. در این مراسم خسرو معتضد پژوهشگر تاریخ، صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی، رضا مختاری اصفهانی پژوهشگر تاریخ، علیاصغر سیدآبادی نویسندهی کتاب «از مصدق تاریخی تا مصدق اسطورهای» و نیما شجاعی جامعهشناس به عنوان سخنران حضور داشتند.
در ابتدای این مراسم یک گزارش خیابانی از نسل زد پخش شد که در آن سه عکس به مخاطبان نشان داده میشد: هویدا، شریعتی و دکتر مصدق، زیر عکس هرکدام اسمشان نوشته شده و زیر عکس مصدق نوشته شده بود «مجتبی نواب صفوی». نکتهی قابل تامل اینکه اکثریت قریب به اتفاق این جوانان نه تنها دکتر مصدق که آن دو دیگر را نیز نمیشناختند.
رضا مختاری اصفهانی علت ناشناس ماندن دکتر مصدق در میان نسل جوان امروز را تحرکات بقاییچیها یا طرفداران مظفر بقایی در مخدوش کردن چهرهی دکتر مصدق در مقطع بعد از انقلاب دانست. در ادامه گفتههای سخنان مختاری اصفهانی را در این باره میخوانیم:
چرا آن وجه و صورت قهرمان ملی که مصدق در سالهای سلطنت پهلوی، بعدها در دوره اوایل انقلاب و حتی تا دههی ۸۰ دارد در دهههای بعد کمرنگ میشود؟ مصدق از پس از کودتا به درون حصر رفت. این حصر بعد از انقلاب ۵۷ توسط بقاییچیها یا طرفداران مظفر بقایی که حزب زحمتکشان ملت ایران بودند دوباره آغاز شد. آنها دوگانهای ساختند به عنوان مصدق ـ کاشانی که در اصل دوگانهی مصدق – بقایی بود و در این دوگانه سعی کردند مذهبیها را با خود همراه کنند و مصدق را در حصر قرار دهند. بهویژه بعد از برگزاری مراسم [بزرگداشت مصدق] احمدآباد در ۱۴ اسفند ۵۷، نیروهای طرفدار بقایی که در آن مقطع پشت کاشانی پنهان شده بودند، احساس خطر کردند و در حرم حضرت عبدالعظیم مراسم سالگرد آیتالله کاشانی را برگزار کردند که با استقبال مواجه نشد اما به هر روی روند اوضاع به کمکشان آمد تا بتوانند این دوگانه را پررنگ کنند. با وجود اینکه در نیروهای حزب جمهوری اسلامی کسانی چون میرحسین موسوی و بعضی از نیروهای چپ این حزب طرفدار مصدق بودند؛ اما تحت تاثیر وقایعی که مخصوصا بعد از ۱۴ اسفند ۵۹ در دانشگاه تهران با سخنرانی ابوالحسن بنیصدر رئیسجمهور رخ داد، کمکم مجبور به سکوت شدند و در این دوگانه مصدق و کاشانی کسانی چون حسن آیت که کتابی مثل «چهره حقیقی مصدقالسلطنه» را نوشت دست بالا را پیدا کردند و در این دوگانه کوشیدند بار دیگر مصدق را به حصر ببرند؛ حصر معنایی. در این حصر معنایی گفتمان رسمی سعی کرد مصدق را آدمی مرعوب و غربگرا جلوه دهد که اصلا در نهضت ملی شدن نفت نقش حاشیهای داشته و آن کسی که موجب ملی شدن صنعت نفت شده و حتی مورد خیانت قرار گرفته آیتالله کاشانی بوده است! بله آیتالله کاشانی در واقعهای مثل ۳۰ تیر نقش اساسی را داشت؛ اما آن نیرویی که همچنان در جامعهی ایران امید میآفرید و حالت بسیجکنندگی داشت مصدق بود.
۲۳۲۵۹