نگار علی- این خاموشی که خانه‌ها، ادارات، سیستم‌های حمل‌ونقل، چراغ‌های راهنمایی و حتی تورنمنت تنیس آزاد مادرید را تحت تأثیر قرار داد، زندگی میلیون‌ها نفر را مختل کرد. دولت‌های اسپانیا و پرتغال به همراه اپراتورهای شبکه برق با تمام توان برای شناسایی علل این بحران و بازگرداندن جریان برق وارد عمل شدند، در حالی که این رویداد بار دیگر شکنندگی زیرساخت‌های انرژی را در برابر عوامل غیرمنتظره به نمایش گذاشت.
چه اتفاقی رخ داد و چگونه مدیریت شد؟
شبکه برق اسپانیا (REE) این حادثه را «ال سرو» یا «صفر» نامید، اصطلاحی که به خاموشی کامل شبکه اشاره دارد. اپراتور پرتغالی REN اعلام کرد که قطعی از ساعت ۱۱:۳۳ صبح به وقت تابستانی اروپای غربی آغاز شد. تا اواسط بعدازظهر، REE گزارش داد که بازیابی ولتاژ در مناطق شمالی، جنوبی و غربی شبه‌جزیره ایبری به‌آرامی شروع شده است. این فرآیند به‌دلیل جلوگیری از اضافه‌بار شبکه، نیازمند احتیاط و اجرای مرحله‌به‌مرحله بود. شرکت‌های بزرگ انرژی مانند Endesa، با ۱۰ میلیون مشتری، و Iberdrola با هماهنگی REE و بر اساس پروتکل‌های استاندارد، تلاش کردند تا برق را به‌سرعت بازگردانند. این اختلال، زندگی روزمره را در شهرهای بزرگ فلج کرد و ضرورت مدیریت سریع بحران را برجسته ساخت.
چه چیزی باعث این خاموشی شد؟
لوئیس مونته‌نگرو، نخست‌وزیر پرتغال، اعلام کرد که ریشه مشکل در اسپانیا بود. REN پرتغال یک «پدیده جوی نادر» را عامل این بحران دانست که تغییرات شدید دمایی در داخل اسپانیا باعث ایجاد نوسانات غیرعادی در خطوط ولتاژ بالای ۴۰۰ کیلوولتی شد. این پدیده، معروف به «ارتعاش جوی القایی»، هماهنگی سیستم‌های الکتریکی را مختل کرد و به اختلالات زنجیره‌ای در شبکه متصل اروپایی منجر شد.
تاکو انگلار، مدیرعامل شرکت Neara، توضیح داد که تغییرات دمایی، ویژگی‌های هادی‌های برق را تغییر می‌دهند و عدم تعادل در فرکانس شبکه ایجاد می‌کنند. جورج زاکمن از اندیشکده بروگل نیز این قطعی را نتیجه «قطع زنجیره‌ای نیروگاه‌ها» دانست که با افت فرکانس شبکه به زیر استاندارد ۵۰ هرتز، از جمله در یک نیروگاه در فرانسه، رخ داد. این رویداد، آسیب‌پذیری شبکه‌های انرژی در برابر شرایط جوی غیرعادی را نشان داد
آیا قطعی نتیجه اقدامی عمدی بود؟
در حالی که گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال حمله سایبری بالا گرفت، آنتونیو کاستا، رئیس شورای اروپا، تأکید کرد که «هیچ شواهدی از حمله سایبری» وجود ندارد، اما هشدار داد که علت دقیق هنوز مشخص نیست. ترزا ریبرا، معاون ارشد کمیسیون اروپا، نیز در گفت‌وگو با رادیو ۵ اسپانیا، هرگونه اقدام عمدی را رد کرد. با این حال، شورای امنیت ملی اسپانیا روز دوشنبه برای بررسی دقیق این بحران تشکیل جلسه داد. نخست‌وزیر پرتغال نیز اعلام کرد که هنوز نمی‌توان با قطعیت درباره منشأ قطعی اظهارنظر کرد. این واکنش‌ها نشان‌دهنده حساسیت بالای زیرساخت‌های انرژی به تهدیدات امنیتی است، به‌ویژه در عصری که حملات سایبری به شبکه‌های حیاتی افزایش یافته است. بررسی‌های امنیتی برای اطمینان از نبود عوامل عمدی همچنان ادامه دارد.
نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در این حادثه چیست؟
اسپانیا با تولید ۵۶ درصد از برق خود از منابع تجدیدپذیر در سال گذشته، در مسیر تبدیل شدن به رهبر انرژی سبز قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ این میزان به ۸۱ درصد برسد. این گذار، وابستگی به واردات انرژی را کاهش می‌دهد، اما چالش‌هایی مانند مدیریت منابع متناوب خورشیدی و بادی را به همراه دارد. تعادل شبکه برای جلوگیری از اضافه‌بار یا کمبود تولید حیاتی است و این قطعی نشان داد که فناوری‌های سنتی مانند توربین‌های گازی برای مدیریت فرکانس کافی نیستند. زاکمن تأکید کرد که سرمایه‌گذاری در ابزارهای پیشرفته مانند چرخ‌های پره‌دار یا الکترونیک قدرت برای پایداری شبکه ضروری است. این حادثه، نیاز به زیرساخت‌های مقاوم‌تر برای پشتیبانی از انرژی‌های تجدیدپذیر را برجسته کرد.
آیا شبکه‌های متصل بین‌المللی مشکل را تشدید کردند؟
تاکو انگلار این قطعی گسترده را «بسیار غیرعادی» خواند و به نمونه‌های قبلی مانند قطعی ۱۲ ساعته ایتالیا در سال ۲۰۰۳ و خاموشی پرتغال و مراکش در سال ۲۰۰۶ اشاره کرد. او توضیح داد که اتصالات بین‌المللی، اگرچه برای اشتراک انرژی پاک ضروری‌اند، می‌توانند مسیرهایی برای گسترش سریع خرابی ایجاد کنند.
با این حال، زاکمن معتقد است که این اتصالات نقش دوگانه‌ای دارند: در حالی که مشکلات را منتقل می‌کنند، به‌عنوان بافر از تشدید بحران جلوگیری می‌کنند. اتصال با فرانسه در این حادثه به بازیابی سریع‌تر کمک کرد. این تناقض نشان می‌دهد که شبکه‌های متصل بین‌المللی هم فرصتی برای پایداری انرژی و هم چالشی برای مدیریت بحران‌اند.
قطعی برق در اسپانیا و پرتغال، هشداری درباره شکنندگی زیرساخت‌های انرژی در برابر پدیده‌های جوی غیرمنتظره و چالش‌های ناشی از گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر بود. در حالی که مقامات احتمال حمله سایبری را رد کرده‌اند، بررسی‌های امنیتی برای اطمینان از نبود عوامل عمدی ادامه دارد. این رویداد بر ضرورت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته برای مدیریت شبکه، تقویت زیرساخت‌های مقاوم، و بهبود همکاری‌های بین‌المللی تأکید کرد. با توجه به افزایش وابستگی به انرژی‌های پاک، چنین بحران‌هایی درس‌هایی ارزشمند برای آینده ارائه می‌دهند تا از تکرار اختلالات مشابه جلوگیری شود.
منبع: theguardian
۲۲۷۲۲۷