سه دسته از احادیثی که دشمنان علیه ائمه جعل کردند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جعل حدیث (ساخت احادیث) یکی از چالش‌های بزرگ در تاریخ حدیث بوده است. این پدیده به دلایل سیاسی، مذهبی، قومی و حتی مالی از صدر اسلام آغاز شد و در دوره‌های مختلف گسترش یافت. دشمنان اهل بیت علیهم‌السلام و حتی برخی از منافقان یا جاهلان، برای تضعیف مقام امامان شیعه، مشروعیت بخشیدن به حکومت‌های غاصب یا تحریف معارف اسلامی، اقدام به جعل احادیث کردند. احادیثی که قائل به ربوبیت و فاعلیت مطلق ائمه علیهم‌السلام هستند (غلوآمیز) نیز در شمار احادیث جعلی قرار می‌گیرند.

معاویه بن ابی‌سفیان، بنیانگذار خلافت اموی، به‌عنوان یکی از چهره‌های کلیدی در تاریخ اسلام، نقش مؤثری در تقویت جعل حدیث برای تثبیت قدرت سیاسی و مشروعیت‌بخشی به حکومت خود داشت. او با استفاده از ابزارهای تبلیغاتی، مالی و سیاسی، به‌صورت سیستماتیک به تحریف روایات نبوی و ساخت احادیث جعلی علیه اهل‌بیت به ویژه امیر المؤمنین علیه‌السلام پرداخت. معاویه برای توجیه حکومت خود و خلع امام علی از خلافت، دست به جعل احادیثی زد که برتری بنی‌امیه را نشان می‌داد. از جمله:

ادعای انتساب به پیامبر صلی الله علیه و آله: او احادیثی مانند «نحن شجرة رسول الله» (ما درخت رسول‌الله هستیم) را رواج داد تا خود را وارث مشروع پیامبر معرفی کند.

تضعیف جایگاه امام علی علیه‌السلام: راویان وابسته به معاویه، احادیثی ساختند که امام علی علیه‌السلام را به بی‌عدالتی، تندخویی یا حتی کفر متهم می‌کرد. 

تقویت جایگاه شام: او جهت تقویت محل حکمرانی خود، احادیثی درباره‌ی وجهه‌ی آخرالزمانی شام جعل کرده بود، از جمله: الشام صفوة الله فی بلاده فمن خرج من الشام الى غیرها فسخطه؛ یعنی شام برگزیده‌ی خدا در سرزمین‌های اوست؛ پس هر که از شام به (سرزمین) دیگری خارج شود، مورد خشم او (خداوند) قرار گرفته است و یا «أهل الشام سیف من سیوف الله ینتقم الله، بمن عصاه»؛ مردم شام یکی از شمشیرهای خدا هستند که خداوند به واسطه آن از کسانی که نافرمانی‌اش کنند، انتقام می‌گیرد.

از این رو بود که امام رضا علیه‌السلام به ابن ابی‌محمود درباره دسته‌بندی احادیث جعلی فرمود:

مخالفان ما (دشمنان اهل بیت) احادیثی در فضیلت ما جعل (ساخته) کرده‌اند که این اخبار سه دسته‌اند:

* أَحَدُهَا الْغُلُو: برخی از آنها غلوّ در حق ماست (یعنی زیاده‌روی و نسبت دادن مقام‌هایی مثل ربوبیت به ما).

* ثَانِیهَا التَّقْصِیر: دسته دیگر نقصان در مورد ماست (یعنی پایین آوردن مقام حقیقی ما و تحقیر ما).

* ثَالِثُهَا التَّصْرِیحُ بِمَثَالِبِ أَعْدَائِنَا: دسته سوم احادیثی است که علناً عیب‌ها و بدی‌های دشمنان ما را بازگو می‌کند.

 سپس فرمود: تا مردم اخبار غلوآمیز در حق ما را می‌شنوند، شیعیان ما را تکفیر می‌کنند و آنان را به ربوبیت دادن به ما متهم می‌سازند.
 اگر اخبار تقصیر و تحقیر را بشنوند، همان را در مورد ما باور می‌کنند.
و اگر معایب دشمنان ما را با نام بشنوند، ما را هم به همان عیب‌ها نسبت می‌دهند. (و یادآور شدند) خداوند فرموده: «وَ لا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ‏؛ به کسانی که جز خدا را می‌خوانند دشنام ندهید، که آنان از روی دشمنی و نادانی به خدا دشنام می‌دهند.»

امام رضا علیه‌السلام تأکید می‌کنند سه دسته احادیث جعل شده است: غلو، تقسیر،‌ عیب‌گوییِ آشکار از دشمنان. یعنی برخی از مخالفان اهل بیت، احادیثی جعل کرده‌اند که مقام اهل‌بیت را تا حد خدایی و ربوبیت بالا می‌برند. این احادیث باعث می‌شوند دیگر مسلمانان شیعیان را اهل غلو و حتی کفر بدانند، در حالی که اهل بیت هرگز چنین مقام‌هایی را برای خود قائل نبوده‌اند. همین مسئله سبب در خطر گرفتن جان و مال شیعیان می‌شود و بهانه‌ای برای آن دسته از ناصبانی می‌شود که تشنه به خون شیعیان هستند. در مقابل، گروهی دیگر احادیثی ساختند که اهل بیت را از شأن و مقامی که رسول خدا برایشان تعیین کردند، پایین‌تر نشان می‌دهد.

این احادیث موجب تحقیر و نادیده گرفتن منزلت واقعی اهل بیت می‌شود و پیروان را نسبت به جایگاه هدایتگری آن‌ها دچار تردید می‌کند. دسته‌ای دیگر، احادیثی جعل کردند که به‌طور صریح دشمنان اهل بیت را با نام و جزئیات مورد لعن و سرزنش قرار می‌دهد. خطر این کار این است که اگر شیعیان این احادیث را نقل کنند، هواداران مخالفان نیز به مقابله برخاسته و اهل بیت را دشنام می‌دهند و این موجب ترویج دشمنی و کینه می‌شود، در حالی که قرآن کریم نیز نهی کرده است که نباید به مقدسات دیگران توهین کرد تا آنها از روی جهل مقابله به مثل نکنند.

انتهای‌پیام/