شنبه, ۳ خرداد ۱۴۰۴ /
شاید فکر کنید کعبه خانه خدا برای مسلمانان است و حج عبادتی فقط برای آنها. اما سیری در آیات قران کریم نشان می‌دهد که خدای متعال خانه‌اش را محل امنی برای هدایت تمام جهانیان قرار داده و از پیامبرانش خواسته تا همه مردم جهان را به سوی آن دعوت کنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، قرآن کریم همانطور که کعبه را اولین و با سابقه‌ترین خانه عبادت و پرستش می‌داند، آن را برای توده مردم و همه جهانیان، محور بندگی نیز می‌شناسد.
لذا در آیه ۹۶ سوره آل عمران می‌فرماید: «اَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ» و در ادامه همان آیه می‌فرماید: «هدی للعالمین»، یعنی اولین خانه که برای همه مردم وضع شده و هدایت جهانیان را تأمین می‌کند، کعبه است و هیچ اختصاصی به گروه و نژاد خاصی ندارد و مردم اقلیم معینی از افراد اقلیم دیگر اولی و برتر نیستند و مرزهای جغرافیایی نیز در این امر همگانی نقشی ندارد.
لذا بیان شد که ملل گوناگون جهان از هندی و فارس و کلدانی و یهودی و عرب آن را گرامی می‌داشتند، چنانکه در آیات ۲۶ و ۲۷ سوره حج آمده است: «وَإِذْ بَوَّ أنا لابراهیمَ مَکانَ البیتِ أَنْ لا تُشْرِکْ بِی شَیْئاً و طَهِّرْ بَیْتِی لِلطَّائِفِینَ و القائمین والرُّکَّعِ السُّجُود وَ أَذَنْ فِی النَّاسِ بِالحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالاً وَ عَلَى کُلِّ ضَامِرٍ یَاتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیق». «به یاد آور هنگامی که مکان کعبه را برای ابراهیم خلیل (ع) معین کردیم تا مرجع عبادت پرستندگان را فراهم کند و به او گفتیم که خانه مرا که همان مرجع پرستش‌کنندگان است برای طواف کنندگان و نمازگزاران و عابدانی که در حال رکوع و سجودند، پاکیزه نگه دار و در بین مردم دعوت حج را اعلام کن تا از هر سو و به هر وضع ممکن از پیاده و سواره و از دور و نزدیک به ندای تو پاسخ دهند و به زیارت کعبه گرد آیند و از هر وسیله ممکن به منظور انجام حج، بهره‌برداری کنند.»
در ادامه این بحث در کتاب «صهبای صفا» تالیف آیت‌الله جوادی آملی، مخاطب به این آیه توجه داده می‌شود: «و إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْناً»، یعنی هنگامی که ما کعبه را مرجع همۀ مردم و جایگاه امان و آرامش قرار دادیم. این تعبیر، گرچه به حسب دلالت صریح، مردم اعصار پیشین را شامل نمی‌شود، ولی با توجه به ذیل آیه که فرمود: «وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ ابراهیمَ مُصلَّیَّ وَ عَهِدْنَا إِلَى ابراهیمَ و اسمعیلَ أَن طَهَرا بَیْنِی لِلطَّائِفِینَ وَ العَاکِفِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُود»، روشن می‌شود که نه تنها مردم جهان پس از نزول قرآن به زیارت کعبه فراخوانده شده‌اند، بلکه همه افراد قرون گذشته نیز باید آهنگ کعبه می‌کردند و به زیارت آن می‌شتافتند؛ زیرا پیمان الهی نسبت به دو پیامبر بزرگوار و متعهد یعنی ابراهیم(ع) و اسماعیل (ع) این بود که کعبه را برای زائران و طواف‌کنندگان و معتکفان و رکوع‌کنندگان و سجده‌گزاران پاک و پاکیزه نگه دارند.
همواره دین پروردگار قائم و زنده است، مادام که کعبه ایستاده و پا برجاست
«جَعَلَ اللهُ الْبَیْتَ الْحَرامَ قیاماً لِلنَّاسِ/ خداوند، کعبه را از حرمت خاصی برخوردار کرد و عامل قیام همگانی و مردمی قرار داد.» با توجه به این آیه از سوره مائده مهمترین عامل قیام همۀ مردم جهان خانه‌ای است که همگان به سوی آن نماز می‌گزارند و بر گِرد آن طواف می‌کنند و در کنار آن به نیایش می‌پردازند و در حریم آن به تفکر در آیات الهی می‌نشینند و سرانجام به علم بی‌پایان پروردگار پی می‌برند.
دقت کافی در محتوای آیه ۹۷ سوره مائده و انسجام صدر و ذیل آن نشان می‌دهد که کعبه به عنوان مطاف عمومی و عامل قیام همگانی قرار داده شده است؛ یعنی اگر هدف همۀ انبیای الهی آن است که مردم با یافتن کتاب و میزان و آشنایی با محتوای ره‌آورد پیامبران به قسط و عدل قیام کنند، آنچنان که در آیه ۲۵ سوره حدید می‌فرماید: آنزَلنا مَعَهُمُ الکتاب و المیزانَ لِیَقُومَ النَّاس بالقسط »، وسیلۀ مهمی که می‌تواند به این هدف والا تحقق بخشد و زمینه قیام همۀ مردم را به قسط و عدل فراهم کند و خصوصیت‌های نژادی و جغرافیایی را کنار بزند و اختلاف‌های مکانی را در نوردد و پراکندگی‌های زمانی و زبانی را به یک سو براند و بیگانگان را آشنا کند، همان کعبه‌ای است که از حرمت و قداست خاصی برخوردار است، لذا از امام صادق ( ع) نقل شده است: لا یزال الدینُ قَائِماً مَا قَامَتِ الکعبة، یعنی همواره دین پروردگار قائم و زنده است، مادام که کعبه ایستاده و پا برجاست.
قیام دین به قیام متدینین خواهد بود، همچنان که قیام کعبه به قیام زائران بیت الهی است و همانطور که دین خداوند یکی است و برای همگان است، کعبه نیز مطاف عمومی و زیارتگاه جهانی بوده و قیام جهان‌شمول مردم با توجه مستمر به آن تأمین می‌شود.
حج؛ فریضه‌ای برای مردم از چهار سوی جهان
زیارت کعبه و فرمانبرداری سایر دستورات الهی در فرهنگ وحی و زبان قرآن اختصاصی به مردم سرزمین معین ندارد و افراد هیچ منطقه به انجام مناسک حج از افراد منطقه دیگر سزاوارتر نیستند و بُعد منزل در این سفر روحانی همچون قرب منزل خواهد بود، آنچنانکه در آیه ۲۵ از سوره حج می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ یَصُدُّونَ عَن سبیلِ اللَّهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَّذى جَعَلناه للناس سَواءٌ الْعاکِفِ فِیهِ و الباد» به فرموده این آیه، مسجدی که در حریم کعبه بنا نهاده شده و محل نماز و نیایش و جای طواف است، برای همۀ مردم به طور مساوی قرار داده شده و هیچ فرقی در این جهت بین ساکنان مکه و مسافرانی که از نقاط دیگر جهان به آن سو سفر می‌کنند، نیست.
خلاصه آنکه بررسی ابعاد گوناگون حج در نظام اسلام، جهانی بودن آن را به خوبی تبیین می‌کند و رفتن به سوی کعبه را هجرت همگان ( اعم از پیروان اسلام و سایر ادیان) به سوی خدا می‌شمارد و این هجرت را در پهنۀ عالم ضروری می‌داند؛ زیرا تمام ادیان الهی حج را به عنوان یک دستور رسمی اعلام کرده‌اند و شهرت حج آنچنان رایج بوده که تاریخ ارقام سال‌ها را با میزان حج تعیین می‌کردند، کمااینکه می‌بینیم در ماجرای موسی(ع) و شعیب (ع) نیز از مدت هشت سال به «ثمانی حجج» تعبیر شده است.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
